Otizm Nedir?
Otizm spektrum bozukluğu (OSB), ya da daha kısa adıyla otizm, beyni etkileyen ,bireyin algısını ve sosyal becerilerini, sosyal etkileşimini ,iletişimini ve davranışlarını etkileyen, bu sebeple de sosyal yaşamda sorunlara yol açan önemli bir nörogelişimsel sorundur.
Bazı Otizm vakaları , belirli sınırların dışına çıkamayan veya tekrarlayan davranış kalıplarını da içerebilir. Otizm spektrum bozukluğu içinde kullanılan “spektrum” kelimesi, geniş bir alana yayılmış belirtileri ve belirtilerin derecesini ifade etmek için kullanılır.
Otizm bebeklik dönemininde gelişim gösterebilir ve erken tedavi edilmez ise çocuğun toplum içinde, sosyal yaşamda, okulda, ya da çalışma hayatında problemlerle karşılaşmasına neden olur.
Bebeğin ilk yaşında otizm belirtileri ortaya çıkabilir. Az sayıda vakada ise ilk yıl boyunca çocukta normal gelişim devam edebilir ve daha sonra otizm belirtilerinin ortaya çıkmasıyla çocuk, 18 ila 24 ay arasında bir gerileme döneminden geçebilir.
Günümüzde bazı testler ile tanısı erken konulabilmektedir. Erken tanı ve uygun terapi-eğitim-rehabilitasyon programları ile bu bireylerin en az sorunla hayata devam etmelerini sağlamaktadır.
Otizmin sebebi tam olarak bilinememektedir. Çoğu zaman genetik olduğu düşünülmektedir. Erkeklerde kızlara oranla daha fazla görülür. Otizmlilerin bir kısmında zeka sorunları görülebilir. Bu vakaların %10 kadarında ise üstün zeka görülebilir. Otizm ile birlikte hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği , duygu durum bozuklukları ,epilepsi ve davranış bozuklukları görülebilir.
Otizmli çocuklarda görülen belirtiler çocuktan çocuğa çok farklılık gösterebilir. Belirtiler hafif, orta, şiddetli veya çok şiddetli olabilir.Aşağıdaki belirtilerin birkaçı, çoğu veya hepsi otizmli çocukta olabilir ;
- Göz teması ya yoktur ya da çok azdır.
- İsmi ile seslenince tepki vermez veya
- Aşırı hareketli veya çok hareketsiz olabilirler.
- Çevreleri ile ya ilgilenmezler ya da çok az ilgilenirler.
- Sarılma ve öpme gibi fiziksel temastan hoşlanmazlar.
- Konuşmada gecikme veya bazı sorunlar
- İnsanlardan ziyade cansız varlıklarla ilgilenebilirler.
- Topluluk içinde yaşıtları ile iletişim kurmazlar, oyunlara katılmazlar, yalnız vakit geçirmek isterler.
- Konuşma sorunları yaşarlar.
- Konuşma tarzları ve ses tonları tekdüzedir.
- İlgisiz birçok şeye gülebilir veya kızabilirler.
- Bir oyuncağa veya oyuna takıntı yapabilirler ve bazı nesnelere bağlanabilirler.
- Rutinleri ve kendi kurdukları düzen bozulduğunda hırçınlaşabilirler.
- Tekrarlayan bir hareketi örneğin el çırpma, zıplama, kendi etrafında dönme, sürekli öne arkaya sallanma, kanat çırpma gibi hareketler yapabilirler.
- Bazıları çok inatçı ve agresif olabilir, gereğinden fazla korkabilirler veya tehlikeye karşı duyarsız olabilirler. Acıya duyarsız olabilirler.
- Yeme sorunları olabilir.
- Kendilerine ve etrafındaki kişilere veya nesnelere zarar vermek isteyebilirler.
- Yapılan mecazi söylemleri, şakaları veya imaları anlayamayabilirler.
- Normal öğrenme metotlarında başarısız olabilirler.
Otizm Tedavisi Nasıl Olur?
Otizm tedavisinde erken tanı ve erken terapi-tedavi-eğitim büyük önem taşır.Terapileri ve tedavilerin amacı otizmli çocuğun sosyal ve bireysel yeteneklerini geliştirmektir.Bu çalışmalar otizmli bireyin maksimum beceriye, iletişime , motor yeteneklere, uyum sağlama kabiliyetine ,algıya ve akademik başarıya ulaşmasını sağlamaktır.Tedaviler multidisipliner bir ekip çalışması gerektirir. Terapi uygulayan uzmanların kesinlikle alanında deneyimli olması ve çocuğa özel programlar hazırlayabilmesi gerekmektedir.Terapi-tedavi süresinde aileye de büyük sorumluluklar düşmektedir.Uzmanların tavsiyeleri ve yönlendirmeleri dikkatle ve sabırla uygulanmalıdır . Rehabilitasyon süreci uzun olduğu için ebeveynler sabırlı olmalı ve evde yapılması gereken tüm detaylara dikkat etmelidir.Doğru terapiler yeterli süre alındığında ve doğru aile desteği verildiğinde tedavide önemli başarılar sağlanmaktadır.
İlaçlar, depresyon, dikkat eksikliği-hiperaktivite, obsesif kompulsif bozukluk gibi otizme eşlik eden durumlarda hekim tavsiyesi ile kullanılabilir.
Hangi Terapiler ve Eğitimler Otizm Rehabilitasyonunda Kullanılmaktadır ?
- Floortime
- Denver Modeli
- Nöroplay
- Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
- Duyu Bütünleme
- Hareket Eğitimi
- Dil-Konuşma Terapisi
- Erken Müdahele Programı
- Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi
- Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı
- Ergoterapi-Fizyoterapi
Otizm tedavisinde ebeveyn eğitimi de son derece önemlidir. Otizm tedavisinde, ailenin desteği ve ailenin eğitimi başarılı sonuçlar alınmasında kilit rol oynar.
